نواحی روستایی به دلیل کارکردهای متنوع و ارزشمند اقتصادی، اجتماعی، فرهنگ و محیطزیستی خود اهمیت فزایندهای یافتهاند. این نواحی به ویژه در چند دهۀ گذشته تحت تأثیر عوامل درونی و بیرونی و در مقیاسهای مختلف فضایی دچار تغییرات و تحوالات گسترده، سریع و عمیقی در ابعاد مختلف شدهاند که کارکرد و ساختار آنها را تحت تاثیر قرار داده است. در کتاب جغرافیای روستایی ایران اثر دکتر محمدرضا رضوانی که توسط انتشارات دانشگاه تهران به چاپ رسیده، ویژگیها، تحولات و تغییرات کارکردی و ساختاری فضاهای روستایی و عوامل موثر بر آنها با استناد به پژوهشهای انجام گرفته و نیز آمارها و اطلاعات در دسترس بررسی و تحلیل شده است. کتاب حاضر منبع بسیار خوبی برای دانشجویان رشتههای جغرافیا، جامعهشناسی، توسعه روستایی و دیگر رشتههای مرتبط در مقاطع مختلف تحصیلی است. همچنین از آنجا که شناسایی و درک روند تحولات نواحی روستایی لازمۀ هر گونه اقدام برای برنامهریزی و توسعۀ این نواحی است، این کتاب نیز مرجع باارزشی برای کارشناسان و مدیران برنامهریزی و توسعۀ روستایی، برنامهریزی منطقهای و آمایش سرزمین در کشور است.
فصلهای دوم تا هفتم کتاب برای دانشجویان دوره کارشناسی و فصلهای اول و هشتم برای دورههای تحصیلات تکمیلی مناسب است. در تألیف این کتاب از جدیدترین دادهها و آمارها استفاده شده است. امید است علاوه بر جامعه دانشگاهی، سایر علاقهمندان نیز از آن بهرهمند شوند.
تفکیک شهر و روستا از یکدیگراز قدیمیترین موضوعات در جغرافیاست. در طول تاریخ، موضوع روستا با بسیاری از موضوعات دیگر، از جمله بهعنوان منبع غذا و انرژی، طبیعت بکر، زمین بازی یا جایی برای فرار، فضای طبیعت، شکننده و نیازمند حفاظت و نوسازی شناخته شده است. برای افراد غیرحرفهای تعریف واژههای روستا و شهر ساده به نظر میرسد، اما این کار در عمل با ابهام فراوانی روبروست. این مشکلات با نبود توافق بر سر تعریف استاندارد مفهوم روستا تشدید میشود.
از طرف دیگر روستا پدیدهای است زنده که معنا و ماهیت آن در گذر زمان تغییر کرده است، به گونهای که در منابع مختلف، تعاریف متعددی وجود دارد. در دورهای طولانی از تاریخ ایران، واژهی روستا، برای شهر (شهرهای کوچک) هم اطلاق میشد، اما این واژه در دوره قاجار و پهلوی فقط برای روستاها به کار رفت. در گذر رمان، نهتنها معنا، بلکه ماهیت و کارکردهای روستا نیز تغییر کرده است، چنانکه دیرزمانی روستا گنجینه فرهنگ مردمی و سنتهای کهن بوده است، اما این شاخصه روز به روز کمرنگتر میشود...